Varkens kunnen niet zweten en krijgen het vanaf 25 graden heet. Voor kippen is dat 28 graden. Toch mogen dieren in Nederland tot een temperatuur van 35 graden Celsius op transport.
De Tweede Kamer verzocht de vorige minister van Landbouw, Piet Adema (CU), in 2022 om die maximumtemperatuur te verlagen. Adema liet de Kamer een jaar later weten dat hij de maximumtemperatuur ‘voor de zomer van 2024’ zou verlagen naar 30 graden. Maar toen werd Femke Wiersma (BBB) minister. Zij zag niet ‘de toegevoegde waarde van het verlagen van de maximumtemperatuur nu elders in Europa wel met hogere temperaturen mag worden blijven gereden.’ De Kamer moest er nóg een keer over stemmen om de minister tot verlaging te bewegen.
In een debat op 11 februari wilde Wiersma nog niet toezeggen dat de verlaging vóór de zomer van 2025 in zou gaan. Een verlaging van de maximale transporttemperatuur zou elders in de keten tot opstopping kunnen leiden.
Laura Bromet (GL-PvdA) vond dat een drogreden:
Zo gaat het dierenleed door. Dat is volstrekt onacceptabel, zeg ik hard. In plaats van een aangenomen motie uit te voeren, zwicht het kabinet voor elk beetje tegenzin uit de sector. Bovendien stelt de minister de NVWA voor een onmogelijke opdracht: niet om te bekijken hoe de motie wél uitgevoerd kan worden, maar om samen met de sector alternatieven te bedenken.
Nachtslacht
Eén alternatief is nachtslacht. Slachthuizen zeggen te willen, maar om door te werken op hete dagen moet er ’s nachts minstens één dierenarts van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) aanwezig zijn om toezicht te houden. Dat is volgens Wiersma lastig om te regelen.
Harm Holman, de landbouwwoordvoerder van regeringspartij NSC, wilde het niet geloven:
Als je dierenwelzijn met elkaar hoog in het vaandel hebt, dan ga je die vijf dagen dat het zich misschien voordoet dat je ’s nachts moet slachten, ’s nachts maar een paar uur langer werken. Als je met elkaar de zaken een warm hart toedraagt — ik ga ervan uit dat de mensen bij de NVWA dat ook doen — dan doe je dat gewoon, vind ik. Het kan niet zo zijn dat er dan dierenleed ontstaat omdat er toevallig geen dierenarts beschikbaar is.
Samen met Dion Graus (PVV) en Thom van Campen (VVD) diende hij een motie in die Wiersma oproept om ‘in overleg met betrokken actoren over te gaan tot nachtelijk transport en nachtelijke slacht, inclusief bijbehorende keuringen, tijdens dagen met tropische temperaturen.’ Dinsdag kregen zij bijval van SP, Denk, Volt en alle partijen in het politieke midden en op rechts.
Slachtsnelheid
In 2020 steunde een meerderheid van linkse partijen, D66, FvD en PVV een motie van Esther Ouwehand (PvdD) om ‘per direct’ de slachtsnelheid in slachthuizen te verlagen. Toenmalig minister Adema liet de Tweede Kamer in april vorig jaar weten dat de NVWA, op zijn aandringen, iedere aanvraag om de slachtsnelheid te verhogen van de hand wijst:
Ik zie voorbeelden van slachthuizen die zich blijven vernieuwen om o.a. het dierenwelzijn te borgen, maar ik zie ook slachthuizen die hun verantwoordelijkheid niet of te weinig nemen.
De huidige staatssecretaris, Jean Rummenie (BBB), houdt vast aan die aanwijzing, behalve dat hij twee pluimveeslachters toestemming geeft om tijdelijk hun slachtsnelheden te verhogen ‘als zij kunnen aantonen dat onder andere het dierenwelzijn op dit moment geborgd is en dat het blijvend geborgd is.’
De PvdD diende na dit te horen nog een motie in die het kabinet bij herhaling oproept om geen hogere slachtsnelheden toe te laten, ook niet als onderdeel van pilots. Alleen BBB, Denk, FvD, NSC, SGP en VVD stemden tegen, waardoor er een meerderheid was.
Strenger straffen
Sinds 2023 hanteert de NVWA het ‘three strikes out‘ principe bij overtredingen in slachthuizen. Dit naar aanleiding van een motie van Joost Eerdmans (JA21) en Van Campen uit 2022. Als een slachthuis binnen twee jaar tijd drie keer de fout in gaat, bijvoorbeeld door een gewond dier te mishandelen of te verwaarlozen of door een dier bij bewustzijn te slachten, wordt de erkenning ingetrokken en moet het slachthuis sluiten.
De NVWA volgt dit beleid alleen in slachthuizen in de roodvleesketen. Dus niet in slachthuizen die eenden of kippen slachten. Van Campen vroeg tijdens het debat van 11 februari aandacht voor de eendenhouderij, Graus zei de ‘wantoestanden’ tijdens transport ‘spuugzat’ te zijn. ‘Er moet nu echt iets gaan gebeuren,’ vond hij.
De twee dienden een motie in die pleit voor beroeps-, houd- en transportverboden voor ‘recidivisten binnen de veetransportsector en slachthuizen die zich schuldig maken aan zware dierenmishandeling.’ Alleen BBB, CDA en FvD stemden hier dinsdag tegen.
Open normen
Op de morgen van het NVWA-debat beschreven Sandra Beuving, directeur van de Dierencoalitie, en Frederieke Schouten, directeur van Dier&Recht en Varkens in Nood, in Het Parool hoe open normen in de wet — dieren mogen niet ‘onnodig’ lijden en hebben recht op ’toereikende’ huisvesting en ‘voldoende’ verse lucht — structureel dierenleed in de hand werken. De NVWA kan bijvoorbeeld niet met zekerheid vaststellen dat varkens in een dichte stal niet genoeg verse lucht inademen, ook al meet en ziet de inspecteur ter plaatse aanwijzingen van een slecht stalklimaat.
Anne-Marijke Podt van D66 wees hier tijdens het debat op:
Vage normen zijn lastig te handhaven. Stel dat je een risicovolle stalinrichting en een dier met letsel ziet, maar niet kan bewijzen dat het één het ander heeft veroorzaakt, dan kan de NVWA niet handhaven op gevaarlijke stallen, omdat de bewijslast bij haar ligt. Het is dus voor boeren en de NVWA van belang dat de regels duidelijk zijn.
Van Campen sloot zich daarbij aan:
Er is veel ruimte om richtlijnen te interpreteren en dat leidt tot veel discussie. […] Dat hoor je van dierenorganisaties, maar ook van het bedrijfsleven zelf.
Een motie van Holman en Caroline van der Plas (BBB) vraagt de regering om ‘meer invulling’ te geven aan open normen in de wet. Een aanvullende motie van Van Campen, Graus en André Flach (SGP) pleit er voor om open normen in te vullen ‘met gebruik van de stand der wetenschap en met inbegrip van een uitvoeringstoets.’ Beide kregen dinsdag een meerderheid; de motie van Holman en Van der Plas alleen van de rechterkant van de Kamer, de motie van Van Campen ook van D66, Denk en Volt.
Een motie van Van der Plas en Flach die het kabinet verzocht om af te zien van handhaving tegen het gebruik van kraamkooien in de varkenshouderij haalde het niet. Het College van Beroep voor het bedrijfsleven besloot vorig jaar, in een rechtszaak van Varkens in Nood, dat moedervarkens onnodig lijden wanneer ze wekenlang tussen stalen stangen worden klemgezet. Alleen ChristenUnie, CDA, FvD, JA21 en VVD gaven steun.
Dierproeven
De Tweede Kamer wil al jaren het aantal dierproeven naar beneden brengen, maar in een debat op 29 januari bleek dat de daling langzaam gaat. Sinds 2019 worden jaarlijks tussen de 400.000 en 500.000 dierproeven in Nederland uitgevoerd. In 2023 waren daar 350.000 dieren mee gemoeid, vooral muizen en ratten. 160.000 dieren werden gedood zonder in een proef te zijn gebruikt. Slechts 1.200 dieren werden herplaatst.
De Tweede Kamer nam dinsdag bijna unaniem een reeks moties aan die het kabinet aansporen om haast te maken: een motie van Graus, Van Campen en Flach verzoekt de regering om waar en indien mogelijk in te zetten op proefdiervrije modellen en testen; een motie van Ines Kostić (PvdD) en Graus roept de regering op in Europa te knokken voor het uitfaseren van dierproeven bij cosmetica; en een motie van Kostić spreekt uit dat Nederland een ‘voorlopersrol’ moet nemen om proefdiervrije innovaties te versnellen en dierproeven af te bouwen.