We zijn de COVID-19-pandemie nog niet te boven of de volgende zoönose — vogelgriep – is alweer opgerukt. Het is tijd voor een omslag van vooral crisisbestrijding naar daadwerkelijke preventie, vinden de Dierencoalitie, IFAW, Stichting AAP, Stichting SPOTS en World Animal Protection. In aanloop naar het parlementaire debat over zoönosen op 24 februari, pleiten zij voor een integrale aanpak die aandacht heeft voor álle grondoorzaken van zoönose-overdracht, dus ook de handel in wilde dieren.
Vandaag overhandigen de dierenwelzijns- en natuurbeschermingsorganisaties hun actieplan Van social distancing naar wildlife distancing en bijbehorende petitie, met 10.371 handtekeningen, aan de Tweede Kamercommissie voor Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. De organisaties stellen in dit plan 15 maatregelen voor om de handel in wilde dieren en wildedierproducten te beperken en zo het risico op zoönosen te verminderen. Het actieplan stelt niet alleen aanscherpingen van beleid en regelgeving voor, maar doet ook aanbevelingen voor verhoogde bewustwording en capaciteitsversterking voor betere opsporing en handhaving.
Diverse maatregelen uit het actieplan, dat vorig jaar werd gelanceerd, vonden weerklank in het onafhankelijke expertrapport Zoönosen in het vizier dat afgelopen zomer verscheen.
Onderbelicht
‘We zijn heel blij dat een aantal aanbevelingen al actief worden opgepakt door het ministerie. Zo wordt er gewerkt aan de afronding van de positieflijst en zijn er een aantal toezeggingen gedaan om markten met wilde dieren beter te reguleren,’ zegt David van Gennep van Stichting AAP.
Tegelijkertijd ziet hij ook factoren die nog onderbelicht blijven:
We hebben bijvoorbeeld nog altijd geen zicht op de schaal waarop illegaal wilde dierenvlees (bushmeat), dat gevaarlijke virussen en bacteriën kan bevatten, in Nederland wordt verhandeld en geconsumeerd.
Gebruik in medicijnen
De organisaties onderstrepen dat álle vijftien gepresenteerde maatregelen belangrijk zijn voor een effectieve pandemie-preventie. Zo is er in het expertrapport nog weinig aandacht voor traditionele medicijnen. Hoewel het merendeel van traditionele medicijnen bestaat uit het gebruik van planten en behandelingen, worden in een gedeelte ervan wilde dieren verwerkt. Dit soort medicijnen vormen een aanzienlijk deel van de legale en illegale handel.
‘Het gebruik van wilde, bedreigde dieren in traditionele medicijnen kan de biodiversiteit schaden,’ vertelt Dennis Vink van World Animal Protection.
De wereldwijd groeiende vraag leidt ook tot een grote (illegale) handel in wilde dieren. Dit alles brengt aanzienlijke zoönoserisico’s met zich mee. Wij hopen daarom dat er in de politiek meer aandacht komt voor dit onderwerp.
Niet van crisis naar crisis
De ministeries van LNV en VWS beginnen vooruit te kijken naar een langetermijnaanpak en pandemische paraatheid, zoals bleek uit de eerder deze maand verschenen Kamerbrief over de COVID-19 aanpak. De dierenwelzijnsorganisaties dringen er op aan dat paraatheid zich richt op structurele preventie. Zij hopen dat er, zowel in het debat van aanstaande donderdag als daarna, voldoende aandacht is voor maatregelen die nieuwe pandemieën kunnen voorkomen, waaronder het terugdringen van de handel in wilde dieren.
‘We kunnen niet van crisis naar crisis blijven varen. Zooönose-gevaren zitten in een klein hoekje, dus het is belangrijk dat alle hoekjes worden afgedekt,’ meent Sabine Zwiers van IFAW.