Het Christen-Democratisch Appèl (CDA) ontstond in 1980 uit een fusie van twee protestante en één katholieke partij. De partij gaf leiding aan tien kabinetten en regeerde in nog eens drie kabinetten onder leiding van de VVD. In de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 won het CDA vijf zetels.
Hoe diervriendelijk stemt het CDA?
Sinds 2012 onderzoekt Dier&Recht hoe partijen in de Tweede Kamer stemmen over dierenwelzijn. Het CDA is sindsdien gemiddeld de minst diervriendelijke partij. In de periode-Rutte IV stemde alleen Forum voor Democratie nog dieronvriendelijker.
Dierenkieswijzer 2023
Verkiezingsprogramma’s
2012
Het CDA prijst veehouders en vissers die investeren in dierenwelzijn en duurzaamheid. De partij wil minder regels vanuit Europa, maar aanscherping van de Europese normen voor dierenwelzijn om een gelijk speelveld te garanderen. Voor genetische modificatie bij planten geldt ‘ja, mits’, bij dieren ‘nee, tenzij’. Onverdoofd ritueel slachten moet ‘met zorg voor dierenwelzijn.’
Voorstellen
- Beschermde dieren, zoals ganzen, steenmarters, vossen en wilde zwijnen, bestrijden als die door grote populatie schadelijk worden.
- Duurzaam beheer van visbestanden als uitgangspunt in het visserijbeleid. Internationaal gelijk speelveld voor eisen aan vloot en visvangst.
- Ruimte geven aan agrarische ondernemers die investeren in diergezondheid en dierenwelzijn.
- Beperking van de grootschalige intensieve veehouderij.
- Minimalisering van het antibioticagebruik in de veehouderij.
- Dierziektes bestrijden via vaccinatie zonder handelsbeperkingen.
- Ritueel slachten met zorg voor dierenwelzijn.
- Vergroening van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid door innovatie, aandacht voor biodiversiteit en toename van dierenwelzijn.
- Aanscherping van de Europese normen voor dierenwelzijn.
- Transportduur van slachtdieren beperken tot acht uur.
- Stevige aanpak van mishandeling en verwaarlozing van dieren.
2017
In het programma voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 doet het CDA geen voorstellen voor dierenwelzijn.
Voorstellen
- Geen onteigening van landbouwgrond voor de aanleg van nieuwe natuur.
- Boeren betrekken bij landschaps- en natuurbeheer.
- Duurzame landbouw, veeteelt en visserij stimuleren.
- Evenwichtsbemesting in de agrarische sector.
- Binnen Europa zelfvoorzienend worden op het gebied van basisvoedsel.
2019
Het CDA wil in Europa zelfvoorzienend worden om voedseltekorten te voorkomen. ‘Regelgeving die nieuwe technologieën in productie en veredeling in de weg staan, moet gemoderniseerd worden om de voedselproductie naar de toekomst toe te waarborgen.’ De partij doet geen voorstellen voor dierenwelzijn in het bijzonder.
Voorstellen
- Rekening houden met regionale verschillen in bodemkwaliteit en klimaatomstandigheden in EU-regelgeving.
- Compensatieheffing op niet-duurzaam gevangen of gekweekte vis van buiten Europa.
- Toewerken naar het sluiten van kringlopen in de voedselketen in 2050.
- Uiteindelijk alleen Europese landbouwsubsidies voor het onderhouden van landschappen, het verbeteren van dierenwelzijn en investeren in duurzaamheid.
2021
In de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 zet het CDA in op innovatie in de landbouw en visserij. ‘Het is belangrijk dat de sector zelf deze innovatie omarmt om de duurzaamheid- en dierenwelzijndoelen te behalen.’ De partij doet geen voorstellen voor dierenwelzijn in het bijzonder.
Voorstellen
- Aanlandplicht voor vissers vervangen door een registratieplicht.
- Belangen van de vissersvloot zwaar meewegen op de Noordzee, zowel in het behoud van voldoende visgronden als in het stimuleren van innovatie en verduurzaming.
- Geen gedwongen onteigening van boeren.
- Budgetten voor uitkoopregelingen openstellen voor verduurzaming van stallen en productiemethoden.
- Vitale landbouwgronden beschermde status geven om de toekomst van het platteland en de voedselzekerheid veilig te stellen.
- Langjarige duurzaamheidsdoelen vastleggen voor de agrarische sector. Boeren bepalen zelf hoe zij aan de doelen voldoen.
- Modernisering en innovatie van de veehouderij, bijvoorbeeld door via stalaanpassingen emissies verder te beperken.
- Kortere ketens van het land naar het bord. Lokale coöperaties van boeren, winkeliers en consumenten stimuleren.
- Een eerlijke prijs waarin de kosten voor verduurzaming worden meegenomen.
- Lagere btw op groenten en fruit uit Europa.
2023
In de Tweede Kamerverkiezingen van 2023 pleit het CDA voor verruiming van de jacht op ganzen en wolven. Regelgeving ter bescherming van bodem, natuur en water moet met ‘perspectief’ voor de agrarische sector worden uitgevoerd. ‘De duurzaamheidstransitie moet op zo’n manier en met zo’n tempo dat de landbouw en visserij het kan meemaken.’
Voorstellen
- Voldoende geld voor natuurbeheer en het herstel van biodiversiteit.
- Cruciale rol voor opgeleide jagers in faunabeheer.
- Grauwe gans opnemen in de landelijke vrijstellingslijst, zodat er het hele jaar op kan worden gejaagd.
- Geen plek voor de wolf in Nederland.
- Adequate bestrijding van invasieve exoten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft en de Japanse duizendknoop.
- Beschermde status voor vruchtbare landbouwgronden.
- Boeren, tuinders en vissers weer baas op eigen bedrijf. Overheid kiest voor doel- in plaats van middelsturing op alle beleidsterreinen, van broeikasgas tot mestwetgeving.
- Ketenpartijen laten bijdragen aan de verdere verduurzaming van de agrarische sector.
- Duurzaamheidseisen bij voorkeur op Europees niveau invoeren.
- Land- en tuinbouw perspectief bieden bij de uitvoering van de Europese Nitraatrichtlijn en Kaderrichtlijn Water.
- Aan import dezelfde eisen stellen als aan Europese producten.
2024
Het Europese verkiezingsprogramma van het CDA schrijft weinig over dieren, behalve dat de beschermde status van de wolf moet worden afgezwakt om ‘beheer’ mogelijk te maken en de kweek van vis, schaal- en schelpdieren moet worden opgeschaald als ‘duurzame en lokale eiwitbron’.
Voorstellen
- Aantal Natura 2000-gebieden heroverwegen.
- Lidstaten mogen niet verplicht worden om hoogwaardige landbouwgrond in te zetten voor nieuwe natuur.
- De beschermingsstatus van grote roofdieren wordt aangepast, waardoor bijvoorbeeld de wolf actief kan worden beheerd.
- Aquacultuur, zoals de kweek van vis, schaal- en schelpdieren en zeewier, heeft potentie als duurzame en lokale eiwitbron.
- Geld uit het Gemeenschappelijke visserijbeleid wordt met name ingezet voor innovatie en verduurzaming.
- Innovatieve en duurzame visserijtechniek versneld toestaan.
- De land- en tuinbouw via innovatie en nieuwe meettechnieken op bedrijfsniveau verduurzamen.
- Het Gemeenschappelijk landbouwbeleid stap voor stap vernieuwen naar beloning voor maatschappelijke, innovatieve en groene diensten.
- De EU ontwikkelt een langjarige voedselstrategie, gericht op voedselzekerheid, gezond voedsel en economische, ecologische en maatschappelijke duurzaamheid.
- Duurzaamheidsstandaarden voor de agrofoodketen om de oneerlijke marktmacht van tussenhandel en industrie tegenover boeren aan te pakken.
- Versnelde toelating van alternatieve, duurzame gewasbeschermingsmiddelen en gezonde producten.
- Zorgen dat waardevolle reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie allereerst een plek vinden in de voedsel- of veevoerketen.
- Europese consumenten moeten met één blik op het product kunnen zien wat de (onafhankelijk getoetste) duurzaamheidsscore is en hoe dit zich verhoudt tot andere producten.
- Dezelfde voorwaarden aan import van buiten de EU stellen als gelden voor handel binnen de EU.